Τα σχολεία που λειτουργούσαν το 1930 στην Αμμόχωστο ήταν η Α΄ Αστική Σχολή Αγίου Νικολάου (του Πολύβιου) και η Β΄ Αστική, το Μαντζούρειον που το έκτισαν με δωρεάν του αείμνηστου Ν. Μαντζούρα, ή άλλως πως το Σχολείο του Κούμα, και φυσικά το Παρθεναγωγείο της Αρσακειάδας Ελένης Χατζηπέτρου απέναντι από το ξενοδοχείο Όλυμπος, στην 28ης Οκτωβρίου.

Εκεί δίδασκε και η Μαρία Ανδρέου μαζί με την Ελένη Χατζηπέτρου και την Περσεφόνη Παπαδοπούλου, δύο άριστες παιδαγωγούς. 

Η Ελένη Χατζηπέτρου ίδρυσε το 1906 τον Φιλόπτωχο Σύλλογο στον οποίο η Μαρία Μιχ. Ανδρεου ήταν Γραμματέας. Όταν η Μαρία Ανδρέου παντρεύτηκε τον έμπορο Παναγιώτη Ιωάννου και πια δεν μπορούσε να εξασκήσει το επάγγελμα της δασκάλας, σύμφωνα με τη νομοθεσία, σκέφτηκε να ιδρύσει το Λύκειον Ελληνίδων κατά το πρότυπο του Λυκείου Ελληνίδων Αθηνών που ίδρυσε η Καλλιρόη Παρέν το 1911.

 

   

Η αείμνηστη Μαρία Ιωάννου, ιδρυτής του Λυκείου Ελληνίδων Αμμοχώστου το 1930

 

Τη Μαρία Ιωάννου βοήθησαν οι μαθήτριες της Μαρούλλα Λουϊζίδου - Οικονόμου, Γιαννούλα Παναγιωτίδου, Κατίνα Φαλά-Παντελίδου, Χριυσάνθη Μαραγκού και Φιλίτσα Καψουράχη. 

Η ανακοίνωση της ίδρυσης του Λυκείου πραγματοποιήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 1930, μέρα των Γραμμάτων και τα εγκαίνια τέλεσε ο Μητροπολίτης Κιτίου Νικόδημος Μυλωνάς. 

Η αγγελία ξάφνιασε. Κεραυνός εν αιθρία. «Οι γυναίκες κάμνουν καφενείο». Πράγμα φυσικά απαράδεκτο κατά τα ήθη της εποχής.  Γρήγορα όμως κατάλαβαν ότι ήταν κάτι άλλο. 

Η Μαρία Ιωάννου όρισε σαν σκοπό του Λυκείου την ανάπτυξη της γυναίκας, πνευματική, καλλιτεχνική, κοινωνική, εθνική! Το ανέβασμα της γυναίκας στον ουρανό του Πολιτισμού! Να βγει η γυναίκα από το σπίτι της, όπου ήταν κλεισμένη μερόνυκτα, να ανατρέφει μόνο τα παιδιά της και να εκτελεί τα συζυγικά της καθήκοντα. 
Ανοίγεται ένα μεγάλο κεφάλαιο για τη γυναίκα της Αμμοχώστου, που το δέχεται με ενθουσιασμό.  Δέσποινες της πόλης και νεαρές κοπέλλες γίνονται αμέσως μέλη του Λυκείου, με πρώτο μέλος την Μαριάννα Εμφιετζή, τη γυναίκα του Δημάρχου Γεωργίου Εμφιετζή, κι ακολουθούν όλες οι ευγενείς κυρίες, μαζί με τις κόρες τους.

Ιδρύεται το Ωδείο το 1930, όπου διδάσκονταν όλα τα μουσικά όργανα. Απαγγελία διδάσκει η ίδια η Μαρία Ιωάννου. Εκτός από τη Μαρία Ιωάννου απαγγελία δίδασκε η Ναταλία Αρβανιτάκη και η Λούλα Μιχαηλίδου.  Διδασκόταν ακόμα μπαλέτο και θέατρο. 

Η πρώτη 30μελής γυναικεία μαντολινάτα ήταν γεγονός, με συμμετοχή της ίδιας της Μαρίας Ιωάννου και δίδασκαν ο Δ. Δημητριάδης από τη Σμύρνη, και ύστερα ο Γ. Κονναρής. Κάθε Τετάρτη μάζευε τις νεαρές κοπέλλες και ανέλυε αρχαία τραγωδία, η και άλλα κλασικά έργα σπουδαίων συγγραφέων όπως του Σπύρου Μελά, του Άγγελου Τερζάκη και άλλων. Ακολουθούσε πάντα εποικοδομητική συζήτηση. Έμαθε τα μέλη του Λυκείου να αγαπούν το διάβασμα. Για αυτό από την αρχή ιδρύθηκε δανειστική βιβλιοθήκη με την προσφορά βιβλίων απ’ όλα τα μέλη.

Έτσι τα μέλη ενημερώνονταν για την Ελληνική γραμματεία, που συμπληρωνόταν με τις ποικίλες διαλέξεις σπουδαίων συγγραφέων και επιστημόνων: Κωνσταντίνος Σπυριδάκης, Αδάμ Αδάμαντος, Κυριάκος Χατζηιωάννου, Κώστας Προυσής, Γιάγκος Ηλιάδης, Μυριβήλης, Βενέζης, μουσικών: Καλομοίρης, ζωγράφων: Αθηνά Ταρσούλη, ποιητών: Δημήτρης Λιπέρτης, Χρυσάνθη Ζιτσαία, ή θεατρικών συγγραφέων: Αντιγόνη Μεταξά, που της έστελλε τα παιδικά θεατρικά έργα που έγραφε και η Μαρία Ιωάννου τα προωτοπαρουσίαζε στην Κύπρο, κι ύστερα παρουσιάζονταν στην Αθήνα. 44 παιδικά θέατρα ανέβασε η Μαρία Ιωάννου στην Αμμόχωστο, τη Λευκωσία, τη Λάπηθο, την Κερύνεια. Μια πλούσια σοδειά! 

Όλα τα παιδιά της Αμμοχώστου, αγόρια και κορίτσια πέρασαν από το Λύκειον, είτε για να μάθουν ένα όργανο, είτε να διδαχτούν απαγγελία, τα κοριτσάκια κλασικό χορό, να παίξουν σ’ ένα θέατρο, να λάβουν μέρος στη χορωδία. 

Δυο χορωδίες λειτουργούσαν, μια παιδική και μια για μεγάλους. Εκεί δίδασκε ένας αξιόλογος δάσκαλος, ο Σώτος Βασιλειάδης. 

Η 40μελής αυτή χορωδία, παρουσίασε το «Ρέκβιεμ» του Κερουμπίνι εκτός από την Αμμόχωστο, και τη Λευκωσία, και στο Μπέλλα Πάϊς.

Στο Λύκειον δίδαξαν σπουδαίοι δάσκαλοι, ο Δ. Δημητριάδης και ο Γεώργιος Κονναρής, Μαντολίνο η Μαρία Αγαθαγγέλου Δημητρίου, Πιάνο η κ. Μαίρη  Σμετοπούλου όπερα και κλασσική μουσική, ο Σώτος Βασιλειάδης Βιολί, ο Γιώργος Αρβανιτάκης πιάνο κι από το 1945 κι ύστερα, ως το θάνατό του ήταν ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής, η Ναταλία Μιχαηλίδου – Αρβανιτάκη, ο Ανδρέας Τσίτσαρος, η Λούλα Μιχαηλίδου, η Νίκη Τζέτζα. 

Μεγάλη προσφορά του Λυκείου ήταν το Κυριακάτικο Σχολείο. Δεκάδες κοριτσόπουλα 8 – 12 χρονών που δούλευαν στα σπίτια των πλουσίων τα περισσότερα από την Πιτσιλλιά ή τα γύρω χωριά, πολύ φτωχά, που δεν είχαν την δυνατότητα να παν σχολείο, μαζεύονταν κάθε Κυριακή στο Λύκειο γεμάτα χαρά. Εκεί δασκάλες μέλη του Λυκείου δίδασκαν γραφή, ανάγνωση, αριθμητική. Δασκάλες που δίδαξαν αναφέρω μερικές: Σοφία Ιακώβου, Φωτεινή Παπαδοπούλου, Αναστασία Μιχαηλίδου, Πολυξένη Μιχαηλίδου, Μαρία Ασπρόφτα, Μαρία Κυριακίδου. 

Ο Θεατρικός Όμιλος του ΛΕΑ ιδρύθηκε αμέσως με την ίδρυση του Λυκείου το 1930.  Ανέβασε τραγωδίες, αλλά και άλλα θεατρικά έργα. Η Αντιγόνη και ο Οιδίπους επί Κολωνώ διδάκτηκαν και στο θέατρο Σαλαμίνας. 

Από τα πιο σημαντικά έργα κοινωνικής προσφοράς του Λυκείου μας είναι η Παιδική Εξοχή, η οποία ιδρύθηκε το 1932 και φιλοξένησε ως τώρα χιλιάδες άπορα παιδιά. Στην αρχή λειτούργησε στην Καντάρα, αργότερα στο Μπογάζι, εκεί πρόσφερε τις υπηρεσίες του και ο Κυριάκος Μάτσης. Αργότερα στις αίθουσες του Δημοτικού Σχολείου Αγίας Νάπας. 

Το Λύκειον Ελληνίδων ήταν η πνευματική και πολιτιστική εστία της Αμμοχώστου. Χορωδίες, θέατρο, μουσικοφιλολογικά τσάγια, μοναδικά, με κατάμεστη την αίθουσα από κόσμο, Χριστουγεννιάτικες και εθνικές γιορτές, εκδρομές, εκθέσεις ζωγραφικής, Χειροτεχνίας, χορούς. 

Το Λύκειον ήταν  πάντα παρόν στους εθνικούς αγώνες. Και τα μέλη του Λυκείου έδωσαν το 1940 τις χρυσές αρραβώνες τους και πήραν σε αντάλλαγμα ένα ευτελές δακτυλιδάκι με το σήμα του στέμματος. Στον αγώνα της ΕΟΚΑ μεγάλη υπήρξε η συμμετοχή μελών του Λυκείου. Τόσον η Μαρία Ιωάννου, όσον  και η Μαρίτσα Πετρίδου και Ελένη Μάτση φιλοξενούσαν στο σπίτι τους καταζητούμενους.  Η Μαρία Ιωάννου είχε και πολυγράφο στο υπόγειο του σπιτιού της.  Η Μαρίτσα Πετρίδου και Ελένη Μάτση ανέλαβαν την τροφοδοσία καταζητουμένων, άλλα μέλη έπαιζαν τη ζωή τους κορώνα γράμματα. 

Το 1964 έχει τελειώσει το καλλιμάρμαρο μέγαρο του Λυκείου, δωρεά της Μαρία και Παναγιώτη Ιωάννου. Ένα κτίριο στολίδι της πόλης, όπου γίνονταν πια όλες οι εθνικές και άλλες εκδηλώσεις της πόλης.

 

 

Το μέγαρο του Λυκείου Ελληνίδων Αμμοχώστου

 

Η Μαρία Ιωάννου βραβεύεται από τον Δήμο Αμμοχώστου και την Ελληνική Πρεσβεία. 

Η Μαρία Ιωάννου πρόσφερε στο Διοικητικό Συμβούλιο του Λυκείου ένα μέρος ενός περβολιού στην Αγία Παρασκευήν (17 οικόπεδα). Από την πώληση 2 οικοπέδων ξεκίνησαν να κτίζονται τα καταλύματα της Παιδικής Εξοχής στην Αγία Νάπα το 1972.  Και ξαφνικά το 1970 ο θάνατος της Μαρίας Ιωάννου. Σκληρές στιγμές, θρήνος και κοπετός. 

Τα ηνία του Λυκείου αναλαμβάνει η Μαρίτσα Πετρίδου που η θητεία της σφραγίστηκε με την προσφυγιά και τον πόνο. 

Μετά το θάνατο της Μαρίας Π. Ιωάννου, το Λύκειο Ελληνίδων κληροδότησε ένα περιβόλι, το οποίο και χωρίστικε σε οικόπεδα. Πουλήθηκαν τα δύο και ξεκινήσε η ανέγερση σε χαλίτικη γη που δώρισε ο Αρχιεπίσκοπος, ύστερα από οδηγίες που δώθηκαν από τον Τούρκο Έπαρχος Σαμί, στην Αγία Νάπα. 

Η Αγία Νάπα τότε ήταν ένα ερημοχώρι. Λίγα σπιτάκια, το μικρό καφενείο του χωριού, η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Το κτίριο τέλειωσε αρχές Ιουλίου, πριν από το πραξικόπημα. Έγινε η τουρκική εισβολή του 1974. Στα υποστατικά μπήκαν μερικές οικογένειες προσφύγων και έμειναν ως το 1979.  Το κτίριο είχε τα χάλια του. Τότε εκδόθηκε ένα λαχείο όπου συγκεντρώθηκαν ₤17,000. Επιδιορθώθηκαν τα οικήματα, σχέδιο και κτίσμα του Διονύση Τουμαζή.

Το 1980 φιλοξενήθηκαν τα πρώτα παιδιά στο οίκημά. Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και άλλα μέλη συνόδευαν, μαγείρευαν, τακτοποιούσαν, έπαιρναν τα παιδιά στη θάλασσα. Ευλογημένες, αξέχαστες ώρες.

Τα πρώτα παιδιά ήταν αγνοουμένων και πεσόντων. Ύστερα προσφυγόπουλα από την πόλη και επαρχία Αμμοχώστου, η σχολή Τυφλών, το Ίδρυμα Ιωάννου κι άλλα Ιδρύματα παιδιών με ειδικές ανάγκες, παιδιά διαβητικά από Κύπρο και Ευρώπη, από το Τσέρνομπιλ, την Βόρειο Ήπειρο.

Σήμερα φιλοξενούνται παιδιά από τις Παιδικές Στέγες και παιδιά από προβληματικές οικογένειες που υποδεικνύονται από το Γραφείο Ευημερίας. 

Το 1971 ιδρύθηκε την Γκαλερί και στη συνέχεια κτίστικαν τα υποστατικά της Παιδικής Εξοχής στην Αγία Νάπα. 

Μετά πραξικόπημα και την εισβολή ιδρύεται η Συντονιστική Επιτροπή Γυναικείων Σωματείων και για ένα μήνα το Λύκειον είναι το Κέντρο τροφοδότησης των ξεριζομένων από, Κερύνεια, Μόρφου, Καρπασία. Μαζεύεται ρουχισμός και τρόφιμα. Διαμοιράζεται καθημερινά φαγητό στους κατατρεγμένους, διαμοιράζεται ένδυση και υπόδηση.  Ένα μελισσολόϊ από μέλη του Λυκείου, του Φιλοπτώχου Συλλόγου, της Φιλοπτώχου Αδελφότητας, της Κοινωνικής Μέριμνας, του Ερυθρού Σταυρού δίνουν φροντίδα στους πρόσφυγες της Α’ εισβολής ώσπου στις 14 Αυγούστου 1974 τρομαγμένοι και κατατρεγμένοι τον δρόμο της προσφυγιάς παίρνουν και οι Αμμοχωστιανοί.

Όταν καταλάγιασε λίγο η αγωνία αρχές του 1975, η Κλαίρη Αγγελίδου με την Ιουλία Τουμαζή κάλεσαν 6-8 μέλη του Λυκείου στο ξενοδοχείο «Κούριο» στην Λεμεσό. Έγινε παράκλης στον Σύνδεσμο Κυριών Λεμεσού να μας επιτρέπει να συναντιόμαστε στην Παιδική του Στέγη. 

Έτσι ξαναστήθηκε το Λύκειο. Η Κίκα Πραστίτη έφερε τυχαία στην τσάντα της ένα κατάλογο μελών. Άρχισε ο εντοπισμός σιγά – σιγά των μελών του Λυκείου. Και αναστήθηκε από την τέφρα το Λύκειο πιο δυνατό. Ένα παράρτημα στη Λάρνακα το 1979, ένα παράρτημα στη Λευκωσία το 1988. Ένα παράρτημα στο Παραλίμνι το 2007. Μέλος του Διεθνούς Λυκείου το 1988.

Το Λύκειο πρωτοστατούσε και πάλι. Ήταν εκεί η ψυχή της Αμμοχώστου. Στην προσφυγιά ιδρύθηκαν τρία ωδεία, ένα στη Λεμεσό, ένα στη Λάρνακα, ένα στο Παραλίμνι. Λειτουργούν τα δύο. Πιο καλά αυτό της Λάρνακας που συνεχίζει πολύ σωστά. 

Καλλιτεχνικός Διευθυντής ο Γιώργος Αρβανιτάκης. Μετά το θάνατό του ο Χριστόδουλος Γεωργιάδης. Εξεταστής ο Σόλωνας Μιχαηλίδης. 

Στη Λεμεσό λειτούργησε για 10 χρόνια Τμήμα Ζωγραφικής. Δίδαξε η Ιουλία Τουμαζή, Α΄ Αντιπρόεδρος – Επίτιμη τώρα.

Γίνονται διαλέξεις, εκθέσεις, ρεσιτάλς, φιλανθρωπικές αγορές απ’ όλα τα παραρτήματα. 

Το Ωδείο της Λάρνακας έχει μικρή ορχήστρα, το Ωδείο της Λεμεσού 40 μέλη χορωδία με πολλές εκδηλώσεις, ακόμη και όπερα ανέβασε. 

Το Λύκειον Ελληνίδων Αμμοχώστου βραβεύεται από την Ακαδημία Αθηνών το 1987 για όλη την προσφορά του, ιδιαίτερα όμως για την προσφορά του μετά την προσφυγιά, για τον αγώνα επιβίωσης και συνέχισης του πολυδιάστατου έργου μέσα στις τόσες αντιξοότητες.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Παράρτημα Ελεύθερης Περιοχής Αμμοχώστου: Φανερωμένης 9, 5281,  ΠΑΡΑΛΙΜΝΙ Κιν.: 99 593661 email: despofaef@gmail.com Παράρτημα Λευκωσίας: Δραγούμη 12, Πλατύ Αγλαντζιάς, 2123, ΛΕΥΚΩΣΙΑ Τηλ.: 22 335646 Φαξ: 22 764900 email: annamarcoulides@gmail.com Κεντρικό Παράρτημα Λεμεσού: Τροιζήνος 6, 3045, ΛΕΜΕΣΟΣ Κιν.: 99815785 email: kadjis@cytanet.com.cy Παράρτημα Λάρνακας: Τ. θ. 40791, Τ.κ. 6307, ΛΑΡΝΑΚΑ Τηλ.: 24655808 Φαξ: 24626813 email: sofchar@cytanet.com.cy